Ισοτητα των φυλων

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΙΣΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ?

Το θέμα της ισότητας των φύλων δεν υπάρχει επαρκώς στη σύγχρονη αντίληψη του κοινού. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι γι’ αυτό. Καταρχάς, η ισότητα των φύλων μοιάζει -κάποιες φορές-  πολύ περίπλοκη για να βρει την κατάλληλη έκφρασή της στους τομείς της κοινωνικής, της οικονομικής και της πολιτικής ζωής. Είναι δύσκολο να κατανοηθεί πλήρως η σημασία της και η συμβολή της στην επιτυχή ανάπτυξη των κοινωνιών. Επιπλέον, το θέμα της ισότητας των φύλων, είναι κάπως ευαίσθητο και συγκρουόμενο για πολλές κοινωνίες, κυρίως εκείνες που μοιράζονται συντηρητικά πατριαρχικά χαρακτηριστικά. Είναι εύκολο να διαστρεβλωθεί η ισότητα των φύλων: η εστίασή της μπορεί εύκολα να μετατοπιστεί στα συντηρητικά περιβάλλοντα, συχνά φιλοξενώντας φόβους για αλλαγή των καθιερωμένων σχέσεων εξουσίας και με τη δικαιολογία ότι η ισότητα των φύλων οδηγεί σε ανωμαλίες (κοινωνικές κλπ). Μπορεί να συνδεθεί κατά λάθος με τον σεξουαλικό προσανατολισμό των νέων. Μπορεί επίσης να καταλήξει να ερμηνευτεί ως σύγκρουση φύλων, όπου οι γυναίκες επιθυμούν να αναλάβουν και να ελέγξουν τους άνδρες τόσο κοινωνικά, όσο και εντός των οικογενειών τους. Συχνά η ισότητα των φύλων θεωρείται ως απειλή για τις παραδοσιακές αξίες της οικογένειας και των παιδιών, που μπορεί -ως τελικό αποτέλεσμα- να προκαλέσει την κατάρρευση της οικογενειακής ζωής και την αποτυχία ανατροφής των παιδιών. Επομένως, θα κάνουμε το καλύτερο δυνατό ώστε να παρουσιάσουμε την οπτική μας για την ισότητα των φύλων και να εξηγήσουμε γιατί θεωρούμε σημαντικό την προώθησή της σε όλους τους τομείς της ζωής.

Η ισότητα των φύλων συνεπάγεται ίσα δικαιώματα για γυναίκες και άνδρες, κορίτσια και αγόρια, καθώς και ίση πρόσβαση σε δικαιώματα, πόρους, ευκαιρίες και προστασία. Θα ήταν λάθος να το ερμηνεύσουμε ως προσπάθεια να γίνουν γυναίκες και άνδρες ίσοι στη συμπεριφορά, τις ανάγκες, τις δεξιότητες και τις φιλοδοξίες τους. Η ισότητα επιτυγχάνεται όταν, βάσει συγκεκριμένων αναγκών, και τα δύο φύλα έχουν την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουν και να αναπτύξουν το πλήρες δυναμικό τους και τα δικαιώματά τους, χωρίς κανείς να έχει προνόμια ή ζημιά.

Η διαφορετική μεταχείριση γυναικών και ανδρών, που προκύπτει από τα στερεότυπα του φύλου, επηρεάζει όλα τα στάδια της ανάπτυξής μας στη ζωή. Στην πρώιμη παιδική ηλικία, συνδέονται με διαφορετικές στάσεις των ενηλίκων απέναντι στα παιδιά, ανάλογα με το αν είναι κορίτσια ή αγόρια. Τα αγόρια, για παράδειγμα, μπορεί να ενθαρρύνονται να είναι ακατάστατα και βίαια, και τα κορίτσια αντίστοιχα να ενθαρρύνονται να είναι ευγενικά, γεμάτα φροντίδα και δημιουργικότητα. Τα στερεότυπα των φύλων στην εφηβεία μεταφράζονται σε διαφορές αναφορικά με  την πρόσβαση στην εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη, την ψυχαγωγία, το άνισο μοίρασμα κοινών ευθυνών/εργασιών μέσα στην οικογένεια (νοικοκυριό) μεταξύ κοριτσιών και αγοριών. Στην ενηλικίωση, η ανισότητα των φύλων εκφράζεται με διαφορετικές ευκαιρίες πρόσβασης στην αγορά εργασίας και στην επαγγελματική πραγμάτωση, τη λήψη δίκαιης/ίσης αμοιβής για ίσης αξίας εργασία, την πρόσβαση σε πόρους, τη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων. Κατά την ηλικία συνταξιοδότησης, οι διαφορές εντοπίζονται στην πρόσβαση για φροντίδα, την προσοχή και τις ιατρικές υπηρεσίες.

Όταν αναφερόμαστε στην ισότητα των φύλων, θα πρέπει να σταθούμε σε ένα έγκυρο ευρωπαϊκό όργανο, το οποίο μετρά τα επιτεύγματα και τις προκλήσεις σε αυτόν τον τομέα σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ: ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων, που ξεκίνησε από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), είναι ένα αντικειμενικό στατιστικό εργαλείο που μετρά αυτήν την πολύπλοκη έννοια μέσω ενός συνόλου κοινωνικοοικονομικών και πολιτικών δεικτών σε κάθε χώρα. Οι δείκτες που μετρά είναι: η αγορά εργασίας, η αμοιβή, η  στην εκπαίδευση και την φροντίδα υγείας, η συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, οι διακρίσεις και η βία. Η ανάλυση αυτών των τομέων παρέχει μια σταθερή βάση και αφετηρία για τη χάραξη πολιτικών και νομοθεσίας, με στόχο την εξασφάλιση ίσων ευκαιριών για γυναίκες και άνδρες και την εφαρμογή τους.

Η ισότητα των φύλων θα ωφελήσει την κοινωνία γενικά, συμπεριλαμβανομένων όλων των τομέων της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής ζωής, με την: •   προώθηση της οικονομικής, της κοινωνικά βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης; •   μείωση των διακρίσεων και της βίας κατά των γυναικών; •   ενθάρρυνση της έκφρασης των προσωπικών δυνατοτήτων και ενδιαφερόντων, χωρίς την πίεση των κοινωνικών προσδοκιών για αποδεκτή σεξουαλική συμπεριφορά (ή κοινωνικό στιγματισμό).

ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΦΥΛΟΥ/ΕΜΦΥΛΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ

Από τη γέννηση, οι άνθρωποι έχουν ορισμένα φυσικά χαρακτηριστικά που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το φύλο. Μεγαλώνοντας, ωστόσο, μαθαίνουν πώς να συμπεριφέρονται ως κορίτσια και αγόρια όταν έρχονται σε επαφή με τον κόσμο γύρω τους. Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως αυτή η ταυτότητα δεν είναι σταθερή, αλλά διαμορφώνεται από την εμπειρία, τις κοινωνικές σχέσεις και το ευρύτερο πλαίσιο. Αυτή είναι η λεγόμενη διαδικασία κοινωνικοποίησης, η οποία συνεχίζεται καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής: κάθε άτομο αποκτά και διατηρεί στάσεις και πρότυπα συμπεριφοράς που του επιτρέπουν να γίνει ένα πολύτιμο κομμάτι της κοινωνίας, και αυτό φέρνει την έγκριση και την αναγνώριση. Προσωπικές έννοιες, ιδιότητες, απόψεις, μέσα έκφρασης, συνήθειες, προτιμήσεις, ηθικά όρια, επιλογές τρόπου ζωής, όλα ανήκουν εδώ.

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης (Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας), ως βασικό έγγραφο στη διεθνή νομοθεσία για την αντιμετώπιση της βίας λόγω φύλου, ορίζει την έννοια του «φύλου» ως «Οι κοινωνικά δομημένοι ρόλοι, συμπεριφορές, δραστηριότητες και χαρακτηριστικά που μια δεδομένη κοινωνία θεωρεί κατάλληλες για γυναίκες και άνδρες». Αυτές είναι κοινωνικές ιδιότητες και ευκαιρίες που σχετίζονται με το να είσαι γυναίκα και άντρας, τις σχέσεις μεταξύ γυναικών και ανδρών, κοριτσιών και αγοριών.

Κάθε παιδί μαθαίνει πώς να συμπεριφέρεται ως κορίτσι ή ως αγόρι μέσα και έξω από την οικογένεια, καθώς απολαμβάνει βιβλία και ταινίες, όταν σχεδιάζει, παίζει ή ακούει ιστορίες. Σε νεαρή ηλικία, τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με διαφορετικές προσδοκίες, προσδοκίες που προέρχονται από τους γονείς τους, τους αγαπημένους τους, την κοινότητα και το ευρύτερο περιβάλλον. Αυτές οι προσδοκίες αντικατοπτρίζουν τις επικρατούσες απόψεις, κοινωνικά αποδεκτές και δεν έχουν πάντα λογικές εξηγήσεις. Φαίνεται σαν κάποιος να έχει γράψει αυτούς τους κανόνες για να υπάρχει ο κόσμος και όλοι υποτίθεται ότι ζουν με αυτούς. Αυτές είναι στερεοτυπικές πεποιθήσεις, χαρακτηριστικές μιας συγκεκριμένης ομάδας και εκτελούν πολλές γνωστικές λειτουργίες. Αυτές:

•   συστηματοποιούν και απλοποιούν την πραγματικότητα. Όταν δεν λαμβάνουμε υπόψη τα μοναδικά χαρακτηριστικά του κάθε ατόμου, αλλά τα ανάγουμε σε μια ευρεία ομάδα, μπορούμε εύκολα να τοποθετήσουμε έναν μεγάλο αριθμό ατόμων σε μια γενική κατηγορία. Αυτό μας επιτρέπει να απλοποιήσουμε τον κόσμο διανοητικά και να τον κάνουμε πιο προβλέψιμο και πιο κατανοητό.

•   προστατεύει αξίες. Οι ομάδες μας επιτρέπουν να αποδίδουμε κοινά χαρακτηριστικά σε όλα τα μέλη τους. Όταν το κάνουμε αυτό, είναι ευκολότερο για εμάς να τα «κατανοήσουμε» και να συγκρίνουμε τους εαυτούς μας με αυτά τα χαρακτηριστικά.

•  διατηρούν τον κοινωνικό έλεγχο. Είναι ευκολότερο να δημιουργηθούν κοινωνικοί κανόνες που ρυθμίζουν τη συμπεριφορά πολλών ανθρώπων ως ομάδα, παρά να ελέγχουν το κάθε άτομο ξεχωριστά.

Παρόλο που είναι σαν "κενή συζήτηση", που δεν βασίζεται σε γεγονότα, τα στερεότυπα είναι πολύ αληθινά στις συνέπειές τους.

Στην πρώιμη παιδική ηλικία, τα στερεότυπα φύλου για κορίτσια και αγόρια συνδέονται με την επιλογή παιχνιδιών, την επιλογή ρούχων σε ένα συγκεκριμένο χρώμα, την ανάθεση διαφορετικών καθηκόντων και την επιβολή διαφορετικών περιορισμών. Μερικά από τα πιο δημοφιλή παραδείγματα είναι τα εξής: •   Μόνο τα κορίτσια παίζουν με κούκλες. •   Μόνο τα αγόρια παίζουν με αυτοκίνητα και φορτηγά. •   Τα αγόρια δεν κλαίνε. •   Τα κορίτσια είναι συναισθηματικά ασταθή και πιο συναισθηματικά από τα αγόρια. •   Τα κορίτσια είναι πιο ήπια και πιο ευαίσθητα από τα αγόρια. •   Τα αγόρια είναι πιο άτακτα από τα κορίτσια. •   Τα αγόρια είναι καλύτερα στα μαθηματικά σε σχέση με τα κορίτσια. •   Τα κορίτσια είναι καλύτερα στο να διαβάζουν και να γράφουν απ’ ότι τα αγόρια. •   Τα κορίτσια πρέπει να βοηθούν τις μητέρες τους με τις δουλειές του σπιτιού. •   Τα αγόρια πρέπει να ακολουθούν τα βήματα των πατέρων τους (όσον αφορά το επάγγελμα) και δεν υπάρχει χώρος για αυτούς στην κουζίνα.

Τα κορίτσια και τα αγόρια, οι γυναίκες και οι άνδρες έχουν έμφυτα ταλέντα και ικανότητες, και τα στερεότυπα μπορούν να συλλάβουν την προσωπική τους ανάπτυξη, καθώς και την εκπαίδευση και την εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους και γενικά τις ευκαιρίες ζωής.

Τα στερεότυπα φύλου^∗ συνδέονται εγγενώς με την ιεραρχία, τα προνόμια και την ενδυνάμωση. Είναι απλουστευμένες γενικεύσεις σχετικά με τα χαρακτηριστικά, τη συμπεριφορά, τους ρόλους των γυναικών και των ανδρών στην κοινωνία, που εφαρμόζονται ατομικά σε γυναίκες και άνδρες για να τους χαρακτηρίσουν σε μια συγκεκριμένη κατάσταση. Αυτή η άμεση εφαρμογή συχνά λανθασμένων γενικεύσεων σε μια συγκεκριμένη κατάσταση οδηγεί σε ντροπή, στιγματισμό, περιορισμό, άδικη μεταχείριση και περιορισμό δικαιωμάτων και ευκαιριών. Ενώ ο γραπτός νόμος αυξάνει την ισότητα των φύλων σε έναν υποχρεωτικό κανόνα της υψηλότερης τάξης, συχνά στην πραγματική ζωή υπάρχουν άλλοι άγραφοι, αλλά επίμονοι κανόνες, ιδέες και εμπειρία, επιβεβαιώνοντας την παραδοσιακά καθιερωμένη ιεραρχία των φύλων, όπου οι άνδρες δικαιούνται περισσότερα πλεονεκτήματα, δύναμη και ευκαιρίες, λαμβάνουν πιο ευνοϊκές συνθήκες και στάσεις και έχουν μεγαλύτερο έλεγχο σε διάφορες επιλογές, αποφάσεις και στάσεις. Υπάρχουν βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις, ιδέες και στάσεις σχετικά με τη διαφορετική αξία των γυναικών και των ανδρών, για τις ποιότητες, τα ταλέντα και τις ικανότητές τους και εξασκούνται συνεχώς. Δεν έχουν αντικειμενική, επιστημονικά αναγνωρισμένη βάση και αιτιολόγηση, αλλά διαμορφώνουν ουσιαστικές διαφορές στη στάση απέναντι στις γυναίκες και τους άνδρες. Πολλά από αυτά τα στερεότυπα βασίζονται στην ιδέα της αντιπαράθεσης και του αποκλεισμού (εάν ορισμένα χαρακτηριστικά, δραστηριότητες, θέσεις, ρόλοι, θεωρούνται εγγενή σε ένα φύλο, τότε το αντίθετο σύνολο θεωρείται ότι είναι χαρακτηριστικό του άλλου φύλου, χωρίς οποιαδήποτε απόδειξη για υποκείμενη βιολογική ρύθμιση). Τα έμφυλα στερεότυπα ανδρών και γυναικών έχουν βαθύ αντίκτυπο στην κοινωνία μας. Λόγω των προόδων που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια για την επίτευξη ισότητας μεταξύ των δύο φύλων, η κοινωνία αντικατοπτρίζει λιγότερες στάσεις που υποστηρίζουν τις διακρίσεις και τις ανισότητες μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ωστόσο, παρόλο που είμαστε απελευθερωμένοι στις πεποιθήσεις και τις στάσεις μας, πολλές από τις ενέργειές μας εξακολουθούν να επηρεάζονται από τα στερεότυπα του φύλου και από τις παρανοήσεις για τους άνδρες και τις γυναίκες που έχουν περάσει από τη μια γενιά στην άλλη. Παρά τις δηλωμένες αξίες τους, ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων σήμερα σχετίζονται μεταξύ τους, ακολουθώντας τα στερεότυπα φύλου. Υιοθετούμε προκατειλημμένες συμπεριφορές σε νεαρή ηλικία μέσω της παρατήρησης των στερεοτυπικών ρόλων που «παίζουν» οι άνθρωποι στις οικογένειές μας. Καθώς προχωράμε στο σχολείο, αυτές οι συμπεριφορές ενισχύονται από τους συμμαθητές μας και τους συνομηλίκους μας. Υποστηρίζονται επίσης από τις μη λεκτικές πολλές φορές  προκαταλήψεις των εκπαιδευτικών μας, αλλά και από το τρόπο οργάνωση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ενοχοποιούνται ότι εκμεταλλεύονται τις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών και προβάλλουν υπερβολικά τα στερεότυπα του φύλου για την πώληση προϊόντων. Τα υπολείμματα αυτών των προκαταλήψεων στη ζωή μας σήμερα απεικονίζουν τους άντρες ως δεξιοτεχνικούς, με πολλές ικανότητες, ισχυρούς, πατερναλιστικούς και μη επικοινωνιακούς, και τις γυναίκες ως συναισθηματικά ανταποκρινόμενες και επικοινωνιακές, αλλά με μια παιδικότητα, αβοήθητες και ανίκανες. Αυτές οι διαστρεβλώσεις είναι διχαστικές και παρεμβαίνουν στο να είμαστε συντροφικοί και στοργικοί στις στενές μας σχέσεις. Η κοινωνική πίεση που ασκείται από αυτές τις στάσεις είναι τόσο επιζήμια για τις σχέσεις ζευγαριών, όσο και η φυλετική προκατάληψη στις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων διαφορετικών εθνικών καταστάσεων. Κάθε στερεότυπο φύλου μπερδεύει τη σκέψη των ανθρώπων για τις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών. Αυτές οι πολυκαιρισμένες συμπεριφορές υπερεκτιμούν τις ιδιότητες που διακρίνουν τους άνδρες και τις γυναίκες και τις τοποθετούν σε τεχνητές κατηγορίες.

Μερικά στερεότυπα φύλου που «παγιδεύουν» άντρες και γυναίκες ο ένας εναντίον του άλλου, περιλαμβάνουν: •  Οι άνδρες είναι σκληροί και ισχυροί, δεν είναι ανίσχυροι και παιδαριώδεις όπως οι γυναίκες. •  Οι γυναίκες είναι ευαίσθητες και διαισθητικές, όχι χωρίς αισθήματα και αναίσθητες όπως οι άνδρες. •  Οι άνδρες είναι λογικοί, συνετοί και ορθολογιστές,  δεν είναι ξεχασιάρηδες, ασταθείς και παράλογοι όπως οι γυναίκες. • Οι γυναίκες σχηματίζουν εύκολα βαθιές συναισθηματικές προσκολλήσεις, δεν φοβούνται να δεσμευτούν σε μια σχέση ή να δημιουργήσουν δεσμούς, όπως οι άνδρες. • Οι άνδρες ενδιαφέρονται κυρίως για τη σταδιοδρομία ή τα επαγγελματικά τους. Αυτά δεν αποτελούν γι’ αυτούς δευτερεύοντα ενδιαφέροντα, όπως συμβαίνει με τις γυναίκες. • Οι γυναίκες ενδιαφέρονται κυρίως για μια μακροχρόνια σχέση και να γίνουν γονείς. Δεν αποτελούν γι’ αυτές δευτερεύοντα ενδιαφέροντα, όπως συμβαίνει με τους άντρες.

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλά πιο σημαντικά πράγματα που μοιράζονται οι άνδρες και οι γυναίκες από εκείνα που τους χωρίζουν. Μερικές αλήθειες για τους άνδρες και τις γυναίκες είναι: •  Οι περισσότεροι άνδρες και γυναίκες εέχουν συναισθηματα και τα εκφράζουν. Οι περισσότεροι «δουλεύουν» επίσης την άμυνα τους ενάντια στο συναίσθημα. •  Οι περισσότερες γυναίκες και άνδρες ενδιαφέρονται για τις επιχειρήσεις, τη χρηματοδότηση, τις επιστημονικές ιδέες, τα μηχανικά θέματα, την πολιτική και τις αφηρημένες ιδέες. •  Οι περισσότεροι άνδρες και γυναίκες ενδιαφέρονται για οικιακές δραστηριότητες, όπως ο σχεδιασμός, το μαγείρεμα, η παιδική ηλικία και η μόδα. •  Οι περισσότερες γυναίκες και άνδρες βρίσκουν ικανοποίηση στο να έχουν μια καριέρα ή ένα επάγγελμα. •  Οι περισσότεροι άνδρες και γυναίκες έχουν έντονη επιθυμία για μόνιμη σχέση με το αντίθετο φύλο. •  Οι περισσότερες γυναίκες και άνδρες ενδιαφέρονται έντονα για την αναπαραγωγή και τη γονιμότητα. •  Οι περισσότεροι άνδρες και γυναίκες έχουν μια πολύ έντονη επιθυμία να ερωτευτούν ο ένας τον άλλον.

*Αναπτύχθηκε από την Genoveva Tasheva, Διευθυντή του Βουλγαρικού Κέντρου Σπουδών Φύλου

ΒΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ ΣΤΟ ΦΥΛΟ

Η ανισότητα των φύλων αποτελεί εμπόδιο για τις γυναίκες και τους άνδρες να εκφράζουν ελεύθερα το πλήρες δυναμικό τους και να συνειδητοποιούν πλήρως τον εαυτό τους. Ωστόσο, δεν επηρεάζει εξίσου και τα δύο φύλα. Στον τομέα της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, η ανισότητα βλάπτει τις γυναίκες σε μεγαλύτερο βαθμό, επειδή τις εμποδίζει να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους, να είναι επιτυχημένες στην κοινωνία, να έχουν πόρους, να συμμετάσχουν στη λήψη αποφάσεων. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος να πέσουν γυναίκες και νεαρά κορίτσια στη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό, τις διακρίσεις και τη βία. Η ανισορροπία στις ευκαιρίες για παγκόσμιο αντίκτυπο θέτει τις γυναίκες σε μειονεκτική θέση και τις περιορίζει στην επίτευξη σταθερότητας και ευημερίας.

Η Βία με βάση το φύλο είναι ένα φαινόμενο βαθιά ριζωμένο στην ανισότητα των φύλων, και συνεχίζει να είναι μία από τις πιο αξιοσημείωτες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλες τις κοινωνίες. Η βία που βασίζεται στο φύλο είναι η βία κατά ενός ατόμου λόγω του φύλου του. Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες υφίστανται βία λόγω φύλου, αλλά η πλειονότητα των θυμάτων είναι γυναίκες και κορίτσια.

Η βία με βάση το φύλο και η βία κατά των γυναικών είναι όροι που χρησιμοποιούνται συχνά εναλλακτικά, καθώς έχει αναγνωριστεί ευρέως ότι η περισσότερη βία με βάση το φύλο προκαλείται σε γυναίκες και κορίτσια, από άνδρες. Ωστόσο, η χρήση της διάστασης «με βάση το φύλο» είναι σημαντική, καθώς τονίζει το γεγονός ότι πολλές μορφές βίας κατά των γυναικών βασίζονται στις ανισότητες μεταξύ γυναικών και ανδρών.

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης (Συμβούλιο της Ευρώπης, Σύμβαση για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας), ορίζει τη βία που βασίζεται στο φύλο και τη βία κατά των γυναικών ως μια πράξη με βάση το φύλο που αποτελεί «παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μορφή διάκρισης κατά των γυναικών». Σύμφωνα με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, οι πράξεις βίας που βασίζονται στο φύλο υπογραμμίζονται ως αποτέλεσμα «σωματικής, σεξουαλικής, ψυχολογικής ή οικονομικής βλάβης ή ταλαιπωρίας για τις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων απειλών τέτοιων πράξεων, ή αυθαίρετης στέρησης της ελευθερίας, είτε συμβαίνουν στη δημόσια είτε στην ιδιωτική ζωή» .

Είναι επίσης σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η βία που βασίζεται στο φύλο μπορεί να ομαλοποιηθεί και να αναπαραχθεί λόγω δομικών ανισοτήτων, όπως κοινωνικοί κανόνες, στάσεις και στερεότυπα γύρω από το φύλο γενικά και βία κατά των γυναικών συγκεκριμένα. Επομένως, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τη διαρθρωτική ή θεσμική βία, η οποία μπορεί να οριστεί ως η υπαγωγή των γυναίκων στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή, όταν επιχειρούμε να εξηγήσουμε τον επιπολασμό της βίας κατά των γυναικών μέσα στις κοινωνίες μας.

Οι διακρίσεις και η άνιση μεταχείριση κοριτσιών και αγοριών έχουν πολλές μορφές και μεγέθη. Ξεκινούν στην οικογένεια, με τα κορίτσια να μεγαλώνουν από νεαρή ηλικία για να κάνουν δουλειές στο σπίτι για να φροντίσουν τις οικογένειές τους στο μέλλον, και τα αγόρια διδάσκονται να αποκτούν δεξιότητες δημιουργίας εισοδήματος και να επιτυγχάνουν κοινωνική κατάσταση. Σε πολλές οικογένειες, τα αγόρια δεν ενθαρρύνονται να πάνε στην κουζίνα ή να βοηθήσουν τις δουλειές του σπιτιού, ενώ για τα κορίτσια είναι απολύτως αποδεκτό και μάλιστα επιθυμητό να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους βοηθώντας τις μητέρες τους φροντίζοντας τα μικρότερα αδέλφια τους ή τους ηλικιωμένους. Όλα αυτά δείχνουν ότι ακόμη και στην οικογένεια, τα παιδιά μπορεί να έχουν διαφορετικές ευκαιρίες, προνόμια και περιορισμούς.

Ο μεγαλύτερος κοινωνικός κύκλος έξω από το οικογενειακό σπίτι, με τους επίσημους θεσμούς και τις άτυπες ομάδες του, συμβάλλει περαιτέρω στη διάδοση και ενίσχυση των στερεοτύπων για τις γυναίκες και τους άνδρες. Αυτό δημιουργεί επιβλαβείς πρακτικές άνισης μεταχείρισης, διακρίσεων και βίας. Μπορούν να βρεθούν σε διαφορετικά επίπεδα, αλλά σε όλες τις περιπτώσεις οδηγούν σε άνιση ιδιοκτησία και έλεγχο των πόρων και ως εκ τούτου σε εξάρτηση και βία. Οι γυναίκες επηρεάζονται περισσότερο από αυτές τις ανισότητες και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ζωή που ελέγχεται από την οικογένεια και τους συντρόφους, στερείται του δικαιώματός του για γνώμη και εκτίθεται σε σωματική και συναισθηματική κακοποίηση, στέρηση, περιορισμό της ελευθερίας και το δικαίωμα στην προσωπική επιλογή, και σε  σεξουαλική βία.

Η σοβαρότητα του προβλήματος απαιτεί πολιτικές και νομοθετικές λύσεις. Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης παρέχει πολύ σημαντικές οδηγίες για μεμονωμένες χώρες προς αυτή την κατεύθυνση. Στο Άρθρο 4 «Θεμελιώδη δικαιώματα, ισότητα και απαγόρευση των διακρίσεων»,  παράγραφος 2 αναφέρει: «Τα συμβαλλόμενα μέρη καταδικάζουν κάθε μορφή διάκρισης κατά των γυναικών και λαμβάνουν, χωρίς καθυστέρηση, τα απαραίτητα νομοθετικά και άλλα μέτρα για την πρόληψή της, ιδίως με:

•  το να ενσωματώσουν στα εθνικά τους συντάγματα ή σε άλλη κατάλληλη νομοθεσία την αρχή της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών και να διασφαλίσουν την πρακτική υλοποίηση αυτής της αρχής;
•  την απαγόρευση των διακρίσεων εις βάρος των γυναικών, μεταξύ άλλων μέσω της επιβολής κυρώσεων, κατά περίπτωση;
•  την κατάργηση νόμων και πρακτικών που κάνουν διακρίσεις εις βάρος των γυναικών».

Το Άρθρο 6 «Πολιτικές ευαίσθητες στο φύλο» επισημαίνει ότι «τα συμβαλλόμενα μέρη δεσμεύονται να συμπεριλάβουν την οπτική του φύλου στην εφαρμογή και αξιολόγηση του αντίκτυπου των διατάξεων της παρούσας σύμβασης και να προωθήσουν και να εφαρμόσουν αποτελεσματικά πολιτικές ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών και την ενδυνάμωση των γυναικών».

Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην εκπαίδευση των παιδιών, καθώς έχει ισχυρό αντίκτυπο στον τρόπο που αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και τους συνομηλίκους τους και προκαθορίζει τη συμπεριφορά τους στη μελλοντική τους ζωή ως ενήλικες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης επιδιώκει να ενθαρρύνει την υιοθέτηση ορισμένων αξιών στον τομέα της εκπαίδευσης όπως η ισότητα των φύλων, ο αμοιβαίος σεβασμός και η μη βία στις διαπροσωπικές σχέσεις, οι μη στερεοτυπικοί ρόλοι των φύλων, το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή, η ευαισθητοποίηση σχετικά με τη βία βάσει φύλου και την ανάγκη αντιμετώπισής της (Άρθρο 14). Οι ιδρυτές της Σύμβασης το βλέπουν αυτό ως μια σημαντική πτυχή της πρόληψης της βίας κατά των γυναικών, καθώς πολλές από τις στάσεις, τις πεποιθήσεις και τα πρότυπα συμπεριφοράς των παιδιών διαμορφώνονται κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους.

Οι γυναίκες και οι άνδρες έχουν τις ίδιες ανάγκες να ζουν με αξιοπρέπεια και να επιτύχουν οικονομική και κοινωνική πρόοδο. Ωστόσο, υπάρχουν περισσότερα εμπόδια για τις γυναίκες να το κάνουν αυτό -πολιτιστικές και κοινωνικές πρακτικές που περιορίζουν την ανάπτυξή τους, φανερή ή καλυμμένη διάκριση, εκδηλώσεις διαφόρων μορφών βίας. Επομένως, απαιτούνται πρόσθετες προσπάθειες και μέτρα για την αντιστάθμιση των περισσότερων από τους περιορισμούς που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες προκειμένου να συμμετάσχουν ισότιμα ​​σε όλους τους τομείς της κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής ζωής.