Τα Παραμύθια* και ο κόσμος του παιδιού
*Αυτά δεν είναι τα παραμύθια όπως παρουσιάζονται από τη Walt Disney. Είναι μάλλον λαϊκές ιστορίες, που συλλέχθηκαν και δημοσιεύθηκαν από τους αδερφούς Grimm το 1812. Αργότερα αναθεωρήθηκαν από τον Wilhelm Grimm, με νέα στοιχεία που προστέθηκαν, ενώ κάποια αφαιρέθηκαν προκειμένου να ευχαριστήσουν τα «γούστα» του αναγνωστικού κοινού της εποχής. Ο Charles Perrault συνέλεξε επίσης, δημοσίευσε (στην πραγματικότητα ήδη από το 1697) και αργότερα αναθεώρησε τις λαϊκές ιστορίες.
Τα παραμύθια μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, ως μια τελετή μετάβασης στην ιστορία του κόσμου και την πιο σημαντική ανθρώπινη εμπειρία. Η επιρροή τους στη διαμόρφωση των αντιλήψεων και της κοινωνικοποίησης των παιδιών είναι τόσο ισχυρή που οι ανθρωπιστικές επιστήμες δεν τα αντιμετωπίζουν πλέον απλά ως διασκεδαστικές ιστορίες για ύπνο. Για αιώνες τα παραμύθια χρησίμευσαν ως πηγή ηθών, ηθικής και κοινωνικών κανόνων. Μερικές φορές τα καθολικά μηνύματά τους καθοδηγούν τους ανθρώπους καθ 'όλη τη διάρκεια της ζωής τους, χρησιμεύοντας ως το μέτρο του «σωστού και του λάθους», «του καλού και του κακού», «του όμορφου και του άσχημου»
Τα παραμύθια βοηθούν τα κορίτσια και τα αγόρια να μεγαλώσουν, να αντιμετωπίσουν τους βαθύτερους φόβους και τις επιθυμίες τους και να διαμορφώσουν τις αξίες τους. Διεγείρουν τη συναισθηματική, διανοητική και συμπεριφορική ανάπτυξη των παιδιών και προάγουν την ψυχική τους υγεία. Υπάρχουν μερικοί καλοί λόγοι για να εξηγήσουμε γιατί τα παιδιά βρίσκουν τα παραμύθια τόσο ελκυστικά.
Τα παραμύθια ανοίγουν ευκαιρίες στα παιδιά να αναπτύξουν τη φαντασία τους
Ο καθένας μας ήταν κάποτε μέρος του μαγικού κόσμου των παραμυθιών, όπου συμβαίνουν θαύματα και όλα είναι δυνατά, αλλά καθώς μεγαλώνουμε γίνεται όλο και πιο δύσκολο να ξεπεράσουμε τα όρια της ορθολογικής σκέψης. Αυτή η ικανότητα παρέχεται κυρίως σε παιδιά κάτω των 11 ετών, που συμμετέχουν στην ιστορία, φέρνοντας την ατελείωτη φαντασία τους, χωρίς αντίσταση, σκέψεις ή κριτική. Η πραγματικότητα των ιστοριών φέρνει κοντά τη γοητεία των παιδιών με τη φαντασία, την ενσυναίσθηση τους με μη ρεαλιστικές ιστορίες και την ανάγκη τους να ταυτιστούν με χαρακτήρες υπερφυσικών ικανοτήτων.
Ο συμβολικός χαρακτήρας των παραμυθιών είναι μια άλλη πηγή γοητείας για τα παιδιά
Οι εικόνες σε παραμύθια είναι πλούσιες σε σύμβολα που πηγαίνουν πολύ πίσω στο παρελθόν της ανθρωπότητας. Τα βρίσκουμε σε μύθους, θρησκεία και όνειρα. Αυτά τα σύμβολα μιλούν αβίαστα στα μικρά παιδιά επειδή ενσωματώνουν τον εσωτερικό τους κόσμο: τους φόβους, τις επιθυμίες τους και τις εικόνες με τις οποίες τείνουν να ταυτίζονται. Τα παιδιά, με τις περιορισμένες πηγές γνώσης και εμπειρίας τους, νιώθουν κοντά στα σύμβολα και τα χρησιμοποιούν για να κατανοήσουν τον κόσμο με πολύ πιο εύκολο τρόπο από ό, τι, εάν είχαν τη δυνατότητα να καταφύγουν σε ορθολογική γνώση.
Τα παραμύθια δείχνουν στον κόσμο τον τρόπο που τα παιδιά τον φαντάζονται. Αφηγούνται ιστορίες για συγκρούσεις, δυσκολίες και σχέσεις παρόμοιες με αυτές που βιώνουν τα παιδιά. Η ιστορία είναι απλή και εύκολη στην παρακολούθηση, δίνοντας στα παιδιά την ευκαιρία να τα συγκρίνουν με τις εμπειρίες τους και με αυτόν τον τρόπο να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους και τις σχέσεις τους. Δεν χρειάζεται να εξηγήσουμε τα παραμύθια γιατί συλλαμβάνουν περίπλοκα υπαρξιακά ζητήματα με συντομία και εκπληκτική σαφήνεια, σύμφωνα με τις ιδέες και τις γνώσεις που έχουν τα παιδιά. Προσφέρουν σαφείς και αρθρωτές διακρίσεις μεταξύ καλού και κακού, του καλού ήρωα και του κακού, έτσι ώστε τα παιδιά να μην χρειάζεται να αμφισβητούν τις ιστορίες, ούτε τους χαρακτήρες. Επιπλέον, τα παραμύθια χρησιμεύουν ως μήτρα, βοηθώντας τα παιδιά να κατανοήσουν καλύτερα τον κόσμο γύρω τους.
Τα παραμύθια είναι αληθινά*
Τα παραμύθια συγκεντρώνουν ένα σύμπαν γεγονότων, χαρακτήρων και θεμάτων που έχουν ενθουσιαστεί και προβληματίσει την ανθρωπότητα για αιώνες. Πρωταγωνιστούν άτομα όλων των ηλικιών από την παιδική ηλικία έως τα γηρατειά. Αγγίζουν τις δυνάμεις και τις αδυναμίες της ανθρώπινης φύσης και τις αντιθέσεις που βιώνουμε στη ζωή μας: οι φτωχοί και οι πλούσιοι, το καλό και το κακό, οι γενναίοι και οι αδύναμοι, οι άσχημοι και οι όμορφοι. Έρχονται σε εμάς πλούσια σε συναισθήματα, συναρπαστικά και διασκεδαστικά, θέτοντας τα καθολικά ερωτήματα σχετικά με την ελευθερία, τη φιλία, την αγάπη και άλλες ανθρώπινες φιλοδοξίες. Τα παραμύθια μπορούν να οδηγήσουν σε ακραία θέματα (κακοποίηση, βία, στέρηση), που μπορεί να είναι δύσκολο να εξερευνήσουν διαφορετικά τα παιδιά. Έχοντας εγκριθεί από πολιτιστική άποψη, αυτές οι ιστορίες επιτρέπουν την εξερεύνηση και τη συζήτηση αντικρουόμενων θεμάτων και ενθαρρύνουν τα παιδιά να αναπτύξουν τις ικανότητες κριτικής σκέψης τους.
*Calvino I. (1956), ιταλικά παραμύθια - Συλλογή λαϊκής παράδοσης τα τελευταία εκατό χρόνια και μεταγραφή στα ιταλικά από τις διάφορες διαλέκτους
Τα παραμύθια βοηθούν τα παιδιά να προετοιμαστούν για τις δυσκολίες στη ζωή**
Ακόμα κι αν χρησιμοποιούν φανταστικές ιστορίες και χαρακτήρες, τα παραμύθια μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της πραγματικής ζωής. Εκτός από την παρουσίαση ποικίλων θεμάτων, παρέχουν επίσης λύσεις σε συγκρούσεις. Με αυτόν τον τρόπο, τα παραμύθια μπορούν να υποστηρίξουν και να προωθήσουν περαιτέρω την ψυχική ανάπτυξη των παιδιών ενθαρρύνοντάς τα να ξεπεράσουν τους φόβους και τις ανησυχίες τους. Τα κλασικά παραμύθια έχουν μια σαφή δομημένη δομή, που αποκαθίσταται με διαφορετική ιστοριογραμμή και χαρακτήρες. Προσκαλεί τα παιδιά στην ιστορία, αφήνοντάς τα να ζουν δίπλα-δίπλα με τον πρωταγωνιστή και να φύγουν ως νικητές. Υπάρχουν πολλά σημαντικά μαθήματα που διδάσκουν τα παραμύθια. Το πρώτο είναι το μάθημα για το χαρούμενο τέλος, φέρνοντας τις αξίες της εμπιστοσύνης και του θάρρους για να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες της ζωής, καθώς και την προοπτική ανταμοιβής για την αντιμετώπιση προβλημάτων. Η ιστορία ακολουθεί πάντα ένα μοτίβο: πρώτα έρχονται τα μειονεκτήματα και τα δεινά, ακολουθούν οι δοκιμές όταν βγαίνει ο ήρωας και τέλος υπάρχει η ανταμοιβή για την αντιμετώπιση προβλημάτων. Το δεύτερο μάθημα είναι να αντιμετωπίσουμε δυσκολίες αντί να τις αποφύγουμε προκειμένου να εγγυηθούμε το τελικό αποτέλεσμα: επιτυχία και ικανοποίηση.
**Καθηγητής. Svetlana Stoicheva, σε συνέντευξη στο βουλγαρικό πρακτορείο ειδήσεων στις 10 Μαρτίου 2017
Τα παραμύθια αντιμετωπίζουν τις ψυχικές ανάγκες των παιδιών
«Αυτά τα «αληθινά» παραμύθια μιλούν στο βαθύ υποσυνείδητο σχετικά με τα προβλήματα που συναντούν τα παιδιά και οι έφηβοι κατά τη διάρκεια των χρόνων της ανάπτυξης τους: πώς να συμφιλιώσουν τα συγκρουόμενα συναισθήματα προς με τους γονείς, την αντιπαλότητα μεταξύ αδερφών, τη σεξουαλικότητα, τον προσδιορισμό ως αναπτυσσόμενου άνδρα ή γυναίκας, να γίνονται αποδεκτοί ως μοναδικά άτομα που είναι, κλπ.», αναφέρεται μεταξύ άλλων στο βιβλίο των Lars Gimstedt και Hildigerdur Jakobsdóttir Gimstedt Θεραπεία Παραμυθιού. Τα παραμύθια προσφέρουν συμβολικές λύσεις σε αυτά τα προβλήματα, επιτρέποντας στα παιδιά να έρχονται σε επαφή με τα «επικίνδυνα» συναισθήματά τους με ασφαλή και εποικοδομητικό τρόπο. Τα παραμύθια, που είναι πιο κοντά στα αυθεντικά λαϊκά παραμύθια, έχουν θεραπευτικό αποτέλεσμα και οι ανταγωνιστές και οι τρομακτικές ιστορίες συμβάλλουν σε αυτό. Παραπλανημένοι από την πρόθεση να προστατεύσουν τα παιδιά από τα κακά συναισθήματα και την ταλαιπωρία, οι ενήλικες μερικές φορές καταφεύγουν στην αλλαγή κλασικών παραμυθιών, προσθέτοντας καλούς χαρακτήρες και παραλείποντας τους κακούς. Μερικοί γονείς, για παράδειγμα, παραλείπουν να διαβάζουν τα μέρη της ιστορίας όπου η Κοκκινοσκουφίτσα καταβροχθίζεται από τον Λύκο ή ο Hansel και η Gretel εγκαταλείπονται από τους γονείς τους. Θα πρέπει να έχουμε κατά νου, ότι αυτά τα παραμύθια που επέζησαν στο χρόνο, είναι πλούσια σε σύμβολα που σχετίζονται με το ασυνείδητο των παιδιών και προκαλούν τα συναισθήματά τους καθώς και το αναπτυξιακό δυναμικό τους. Οι καλοί ήρωες και το καλό τέλος είναι εξίσου σημαντικά με τους κακούς και τις τρομακτικές στιγμές. Τα αυθεντικά λαϊκά παραμύθια έχουν χρησιμοποιηθεί επιτυχώς ως θεραπευτικές τεχνικές. Η «αναβάθμιση» παραδοσιακών λαϊκών παραμυθιών, η «ευθυγράμμισή τους» και η παράλειψη των τρομακτικών μερών, οδηγούν σε διακοπή των δεσμών τους με τον ασυνείδητο εσωτερικό κόσμο των παιδιών και εξασθενίζουν σημαντικά τη θεραπευτική τους δύναμη.
"Τα παραμύθια είναι σημαντικά όχι επειδή δείχνουν στα παιδιά πώς είναι η ζωή, αλλά επειδή δίνουν μορφή σε βαθύς φόβους και όνειρα για τη ζωή μέσω της φαντασίας», έγραψε η Sally Goddart Blythe, διευθύντρια του Ινστιτούτου Νευρο-Φυσιολογικής Ψυχολογίας και συγγραφέας του The Genius of Natural Childhood: The Secrets of Thriving Children. Τα παραμύθια δημιουργούν ένα ασφαλές περιβάλλον για τα παιδιά να κατανοήσουν και να ονομάσουν ορισμένα συναισθήματα που δημιουργούν σύγχυση και είναι δύσκολα.
Συμπερασματικά, τα παραμύθια είναι ένα ισχυρό εργαλείο για τη διαμόρφωση των αξιών και των ηθικών κατηγοριών των μικρών παιδιών. Μέσα από τα παραμύθια, τα παιδιά αρχίζουν να αναπτύσσουν τις ιδέες τους για τον κόσμο από πολύ μικρή ηλικία. Τα δικά τους συναισθήματα, οι εσωτερικές συγκρούσεις, οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια, με συγγενείς και συνομηλίκους, προβάλλονται μέσα σε αυτήν την φανταστική πραγματικότητα. Τα παραμύθια φέρνουν απαντήσεις σε ερωτήσεις των παιδιών και τους βοηθούν να περιηγηθούν στον κόσμο γύρω τους, παρά την εύθραυστη ηλικία τους και την έλλειψη εμπειρίας στη ζωή.
Τα παραμύθια διεγείρουν την απόκτηση ορισμένων γνώσεων σύμφωνα με τις κοινωνικές απαιτήσεις. Είναι ένα εργαλείο για την εδραίωση κυρίαρχων στάσεων και, ως εκ τούτου, ορισμένες κοινωνικές σχέσεις, χαρακτηριστικά, πρότυπα συμπεριφοράς και αξιών δεν αμφισβητούνται ποτέ, δεν αμφισβητούνται ούτε επικρίνονται, αλλά γίνονται αποδεκτά ως κανόνας.
Πως θα χρησιμοποιήσετε τα Παραμύθια για την εισαγωγή του θέματος της Ισότητας των Φύλων στην εκπαίδευση των παιδιών?
Στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης και των ατελείωτων ευκαιριών που προσφέρει η ανάπτυξη της τεχνολογίας, η έλλειψη αυτοπεποίθησης, η οικονομική εξάρτηση, ο αποκλεισμός από την εκπαίδευση και την εργασία, η ανεργία και ο κοινωνικός αποκλεισμός, στερούν σε πολλές γυναίκες και σε ορισμένους άνδρες μια αξιοπρεπή, ενδιαφέρουσα και διαφορετική ζωή. Οι ιστορίες που παρουσιάζουμε στα παιδιά συνεχίζουν να επηρεάζουν την προσωπική και κοινωνική τους ανάπτυξη, επειδή τους παρέχουν πρότυπα που, όπως έχουμε δει, μπορούν να διαμορφώσουν τη ζωή τους.
Αυτή είναι μια σοβαρή ευθύνη για τους γονείς, τους δασκάλους και την κοινωνία γενικότερα. Η ανατροφή των αγοριών και των κοριτσιών ως ίσους μεταξύ τους-και ξεκινώντας από μια νεαρή ηλικία- είναι ένα καθήκον που αντιμετωπίζουν όλοι οι ενήλικες, γιατί στη συνέχεια θα οδηγήσει σε συνεργασίες στο σπίτι, στο σχολείο και στην εργασία. Θα περιορίσει τη βία και θα τους ανοίξει παράθυρο στη γνώση και την ανάπτυξη. Θα είναι έτοιμοι για αυθεντική έκφραση, ικανοποίηση και γεμάτοι ζωή. Και αυτό είναι το δικαίωμα κάθε ανθρώπου: να έχει αξιοπρεπή ζωή και να σέβεται τις διαφορές. Η κοινωνία μας έχει φτάσει σε ένα επίπεδο πολιτιστικής ανάπτυξης που μπορεί να απαιτεί την ερμηνεία αυτών των παλαιών αλλά αγαπημένων, παιδικών παραμυθιών σύμφωνα με τις αξίες της ισότητας και του σεβασμού.
Σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες με παιδιά προσχολικής και δημοτικής εκπαίδευσης, τα κλασικά παιδικά παραμύθια μπορούν να χρησιμοποιηθούν επιτυχώς για να ενθαρρύνουν την κριτική σκέψη τους και να προκαλέσουν περιοριστικά στερεότυπα για τις γυναίκες και τους άνδρες. Οι βασικές έννοιες που πρέπει να ακολουθηθούν για αυτόν τον στόχο είναι οι εξής:
• προσέγγιση που βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα;
• ευαισθησία και κατανόηση της σημασίας των κοινωνικών προσδοκιών και κανόνων για τα κορίτσια και τα αγόρια και τον αντίκτυπό τους στα παιδιά;
• βλέποντας τα στερεότυπα ως ιστορικά δομημένους, πολιτισμικά και κοινωνικά αποδεκτούς ρόλους για γυναίκες και άνδρες, τα οποία δημιουργούν ανισότητες και αποτελούν προϋπόθεση για τις διακρίσεις και τη βία;
• χρησιμοποιώντας τα παραμύθια ως το πλησιέστερο μέσο στις γνώσεις και τα ενδιαφέροντα των παιδιών για να εισαγάγει και να συζητήσει την ισότητα των φύλων.
|
Όσον αφορά τις παιδαγωγικές δραστηριότητες που συνδέονται με την ισότητα των φύλων, προτείνουμε τις ακόλουθες μεθοδολογικές οδηγίες: • συστηματική προσέγγιση και τοποθέτηση των πραγμάτων σε προοπτική: το θέμα της ισότητας των φύλων είναι περίπλοκο και μερικές φορές ευαίσθητο. Το πλαίσιο του κοινωνικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και σημαντικές ενήλικες προσωπικότητες -γονείς, εκπαιδευτικοί, μέντορες, αθλητικοί προπονητές και άλλοι- θα πρέπει να συμμετάσχουν στην διαδικασία. |
Σχετικά άρθρα
Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι βασικά πρότυπα που αναγνωρίζουν την ανάγκη αξιοπρεπούς ζωής για όλους τους ανθρώπους στον κόσμο.…
Καθώς τα μικρά παιδιά αναπτύσσονται, αρχίζουν να εξερευνούν τις έννοιες του να είναι αγόρι ή κορίτσι. Μαθαίνουν για τους…
Η ισότητα των φύλων συνεπάγεται ίσα δικαιώματα για γυναίκες και άνδρες, κορίτσια και αγόρια, καθώς και ίση πρόσβαση σε δικαιώματα,…
